Το κλασικό έργο "Βυζαντινός Πολιτισμός" (1933) του Steven Runciman, ενός από τους σημαντικότερους βυζαντινολόγους του 20ού αιώνα, είναι ένα πλήρες αν και συνοπτικό πανόραμα της Βυζαντινής Ιστορίας, από την ίδρυση της Κωνσταντινούπολης τον 4ο αιώνα έως την άλωσή της από τους Οθωμανούς το 1453.

Επί αιώνες οι ιστορικοί της ?ύσης αντιμετώπιζαν τον βυζαντινό πολιτισμό ως κατώτερο από τον αρχαίο ελληνικό και τον ρωμαϊκό, αλλά και από μεταγενέστερους πολιτισμούς της δυτικής Ευρώπης. Ο Steven Runciman ήταν από τους πρώτους που αμφισβήτησαν αυτή την άποψη, αναδεικνύοντας όχι μόνον τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας αλλά και τα επιτεύγματά της σε ποικίλα πεδία.

Στο βιβλίο αυτό, με διεισδυτικότητα και με κριτικό πνεύμα, ο συγγραφέας προσεγγίζει θέματα όπως η κρατική δομή και η διοίκηση στο Βυζάντιο, ο ρόλος της θρησκείας και της Εκκλησίας, ο στρατός και η διπλωματία, η οικονομική και κοινωνική ζωή, η εκπαίδευση, η λογοτεχνία και οι καλές τέχνες, οι σχέσεις της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας με άλλους λαούς αλλά και με το Ισλάμ και τη ?ύση.

«Σκοπός αυτού του βιβλίου είναι να δώσει μια γενική εικόνα του πολιτισμού της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας κατά την περίο¬δο που πρωτεύουσά της ήταν η Κωνσταντινούπολη. Με άλλα λόγια, του ανατολίζοντος εκείνου ελληνορωμαϊκού πολιτισμού που είναι πιο γνωστός ως βυζαντινός. Πρόκειται για μια εξαιρετικά παρατεταμένη περίοδο, περίπου έντεκα αιώνες, κατά τη διάρκεια της οποίας υπήρξαν πολλές αλλαγές και πολλοί μετασχηματισμοί. Προσπάθησα, ωστόσο, να επικεντρωθώ στα στοιχεία εκείνα που χαρακτήρισαν τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία καθ’ όλη τη μακρά διάρκειά της».

Από τον πρόλογο του συγγραφέα

?εν είναι περίεργο που οι περισσότεροι σοβαροί ιστορικοί πλέον αποφασίζουν να επικεντρωθούν σε σχετικά σύντομες περιόδους και ίσως και σε περιορισμένες γεωγραφικές περιοχές. Είναι όμως σωστό αυτό για την ιστορία; Κάθε ιστορική περίοδος εξαρτάται απ’ αυτά που συνέβησαν πριν απ’ αυτήν και η σημασία της εξαρτάται από τα γεγονότα που έπονται. Η ιστορία δεν είναι μια σειρά από λιμνούλες με στάσιμα νερά. Είναι ποταμός που κυλά.

Steven Runciman